Strona Główna                                                                            Ryś

                                                                         

 

Model: Ryś

 

Producent: ZMZ Zakłady Metalowe Wrocław Zakrzów ul. Przedwioœnie 2

 

Lata produkcji: 1958-1963

 

Ilość egzemplarzy: nieznana(90 tys.łącznie z żakiem)

Historia powstania:

Pierwszy polski powojenny motorower powstał w rekordowym tempie pięciu miesięcy od założeń do prototypu.
Sytuacja przemysłu zbrojeniowego (a WSK takim był i jest zresztą częściowo do dziś pod nazwš PZL Hydral) pod koniec lat pięćdziesiątych stała się na tyle trudna, ze wrocławski zakład zaczął rozglądać się za dodatkową produkcją.
Założenia do produkcji motoroweru zostały sformułowane w styczniu 1957 roku i do pracy w dwóch sąsiadujących zakładach (WSK i ZWM-dzisiejszy Polar) przystąpiły dwa zespoły konstruktorów.
Silnik powstał w WSK Psie Pole w zespole, w skład którego weszli m.in. inż. Zdzisław Haman, inż, Marian Skąpski, a pozostałe elementy zespół ZMZ w składzie inż. Zbigniew Domicz, inż Edward Janas, inż. Roman Wachowiak.
Delegacja WFM wizytując zakład stwierdziła wtedy "mają przerost ambicji ale żadnego doświadczenia i nic z tego nie będzie!"
Po kilku miesiącach od tego momentu 50 motorowerów Ryś zaprezentowano na defiladzie pierwszomajowej w 1958 roku.
Jako wzór do rozmyślań zostały zakupione motorower austriacki firmy Haleiner Motorenwerke oraz NRD-owski Simson SR-1.
Motorower austriacki był nowoczesną konstrukcją z przednim zawieszeniem telskopowym, tylnym zawieszeniem na wahaczu z dwoma teleskopami.
Simson charakteryzujący się dużymi nietypowymi kołami oraz zawieszeniem przednim na krótkim wahaczu pchanym resorowanym za pomocą klocków gumowych oraz zawieszeniem tylnym na podwójnym wahaczu amortyzowanym również klockiem gumowym umieszczonym wysoko pod siodłem.
Niewykluczone ze stąd wziął się pomysł tylnego zawieszenia Rysia.

Powstały motorower był konstrukcją nowoczesną i zaskakiwał nowatorskimi rozwišzaniami.
Silnik został przystosowany do póŸniejszego zwiększenia pojemności do 70 ccm do czego jednak nigdy nie doszło.

W roku 1958 wykonano 400 szt motorowerów, w 59 planowano 20 tys egzemplarzy.
Docelowo planowano produkcję 45 tys pojazdów w roku.
W ciągu produkcji nie wprowadzano zasadniczo większych zmian konstrukcyjnych nie licząc drobnych zmian w skrzyni biegów, gaźniku oraz nowej obudowy tylnej pozwalajacej obniżyc siodło o 50 mm kosztem zmniejszenia skrzynki narzędziowej, dla ułatwienia wsiadania.
Eksportowa wersja Ryś-Lux miała dodatkowe podwójne listwy po bokach oraz chromowane boki zbiornika.

15 maja 1963 roku na wniosek ówczesnego kierownika ZM Zakrzów Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego zdecydowało aby produkcją motorowerów przenieść do Zakładów Rowerowych w Bydgoszczy skupiając się wyłącznie na produkcji chłodziarek.

 

 

Dane Techniczne:

Silnik:

Typu SM01 lub SM01B dwusuwowy z przepłukiwaniem zwrotnym,
jednocylindrowy, chłodzony powietrzem.
Średnica cylindra 38 mm
skok tłoka 44 mm,
pojemność skokowa 49,8 ccm.
Stopień sprężania 6,5.
Moc maksymalna 1,6 KM (32 KM/l) przy 5600 obr/min.
Cylinder żeliwny, głowica ze stopu lekkiego z dekompresorem sterowanym dzwignią przy kierownicy.
Wał korbowy i stopa korbowodu łożyskowane tocznie.
Rozrusznik nożny - pedały.
Paliwo - mieszanka (1:20) z olejemLux10

"Rysie" z ostatniej serii produkcyjnej w roku 1963 wyposażano również w silniki S38 i ten model był znany jako MR1B

Gaźnik:

Poziomy typu GM-12 z centralnym pływakiem o œrednicy gardzieli 12 mm
Główna dysza paliwowa 0,55 mm.
Filtr paliwa mokry siatkowy z przesłonš rozruchowš.

Sprzęgło:

Mokre dwutarczowe z wkładkami korkowymi umieszczone na wale wejściowym skrzyni biegów.

Skrzynia biegów:

Dwubiegowa, zblokowana z silnikiem.
Zmiana biegów lewą rękojeścią kierownicy.
Wskaznik włączonego biegu.
Przełożenia całkowite: I-29,16, II-13,19.
Przełożenia w skrzyni I-3,25, II-1,55.
Smarowanie olejem LUX 10, zima LUX5.

Napęd:

Łańcuchowy, od silnika do skrzyni biegów łańcuchem 3/8"x7,5, 36 ogniw, przełożenie 3,32, od skrzyni biegów do koła tylnego częściowo osłoniętym łańcuchem ˝"x4,8 o 112 ogniwach, przełożenie 2,68

Podwozie albo rama jak kto woli :) :

Rama otwarta rurowa spawana, grzbietowa.
Główna rura nośna o średnicy 50x2, pozostałe o średnicy 20x2.
Zawieszenie koła przedniego teleskopowe bez tłumienia, o skoku 85 mm.
Zawieszenie koła tylnego na podwójnym wahaczu ze sprężyną centralną i tarczowym amortyzatorem ciernym o regulowanym tłumieniu.
Skok zawieszenia 80 mm.
Błotnik przedni mocowany do dolnych nóg teleskopów, głębokotłoczony.
Siodło pojedyncze z gumy piankowej pokrytej dermatoidem.

Koła :

Niewymienne o średnicy obręczy 23". Ogumienie 2,125-23.
Ciśnienie powietrza
przód 1,75,
tył 2,25 bar.

Hamulce :

Bębnowe sterowane mechanicznie.
Bębny ze stopu lekkiego, żebrowane z wtopioną żeliwną wkładką.
Średnica bębnów 97 mm szerokośc szczęk 20 mm.

Instalacja elektryczna :

Jednoprzewodowa o napięciu 6V.
Prądnica - iskrownik trzycewkowa o mocy 17W.
Pradnica umieszczona na lewym czopie wału korbowego pod kolem magnesowym.
Wyprzedzenie zapłonu 4,5 (34st.) przed ZZ.
Rozwarcie styków przerywacza 0,5 +/-0,1 mm.
Świeca zapłonowa M14x175.
Odstęp elektrod świecy 0,5 mm.
Lampa przednia dwuświatlowa 15/15W, tylna 3W.
Sygnał elektryczny prądu zmiennego

Pojemności :

Skrzynka biegów 0,75 l
Zbiornik paliwa 5,75 l

Ciężar :

Ciężar własny 52kg
Dopuszczlne obcišżenie 137 kg

Zużycie paliwa :

2,5l/100km przy 45km/h
(ciągłe ruszanie z pierwszego biegu jak i jazda w zbyt ekstremalnych warunkach zwiększa zużycie paliwa)

Wskaźniki: :

Szybkość maksymalna 60 km/h,
Szybkość użytkowa 35km/h

Stosowane barwy nadwozia:

wiśniowa,szara,zielona

Wyposażenie:

Komplet narzędzi, pompka do opon, instrukcja